Câu 59 Trình bày các yếu tố ảnh hưởng đến lưu lượng lọc cầu thận

Trình bày các yếu tố ảnh hưởng đến lưu lượng lọc cầu thận

Lưu lượng lọc cầu thận là lượng dịch lọc được tạo ra trong một phút ở tất cả các nephron của 2 thận. Bình thường khoảng 125ml/phút (khi < 60ml/phút là có biểu hiện của suy thận). Như vậy toàn bộ dịch lọc cầu thận mỗi ngày vào khoảng 180 lít gấp hơn hai lần trọng lượng cơ thể .

·    Áp suất lọc (P_L ) là áp suất có tác dụng đẩy dịch lọc qua màng cầu thận:

P_L = P_H - (P_B + P_K). Bình thường bằng 60 - (18 + 32) = 10 mmHg

-   Lọc ↔ P_L > 0 hay P_H > (P_B + P_K)

-   Trong đó:

-   Áp suất thuỷ tĩnh của mao mạch cầu thận (P_H): có tác dụng đẩy dịch vào bao Bowman (60mmHg)

-   Áp suất trong bao Bowman (P_B): ngăn cản sự lọc (18mmHg).

-   Áp suất keo trong lòng mao mạch cầu thận (P_K): có tác dụng giữ nước và các chất hoà tan ở lại trong lòng mạch, có giá trị trung bình khoảng 32mmHg.

·    Tất cả những điều kiện ảnh hưởng đến ba yếu tố trên sẽ ảnh hưởng đến lưu lượng lọc tuy nhiên P_B và P_K ít thay đổi nên P_L chủ yếu phụ thuộc vào P_H.

Lưu lượng máu qua thận:

·    Lưu lượng máu qua thận tăng → tăng P_H → lưu lượng lọc, và ngược lại.

·    Ngoài ra khi lưu lượng máu tăng → [Pr] và Pk không tăng lên nhiều → giảm ức chế lọc.

·    Lưu lượng máu qua thận càng tăng, lưu lượng lọc càng tăng.

·    Lưu lượng máu qua thận phụ thuộc vào huyết áp, → huyết áp hệ thống thấp → huyết áp động mạch thận giảm → giảm áp suất lọc → thiệu niệu hoặc vô niệu, và ngược lại tăng huyết áp thì lượng nước tiểu tăng.

Áp suất keo của huyết tương

·    Áp suất keo giảm → áp suất lọc tăng

·    [protein] máu giảm thấp gây phù (phù dinh dưỡng)

Co tiểu động mạch đến :

-   Co tiểu động mạch đến → giảm lượng máu đến thận + giảm áp suất thuỷ tĩnh trong mao mạch cầu thận → giảm lưu lượng lọc cầu thận.

-   Ngược lại khi giãn tiểu động mạch đến → tăng lưu lượng lọc cầu thận.

Co tiểu động mạch đi:

-   Co nhẹ → cản trở máu ra khỏi mao mạch cầu thận → P_H tăng → P_L tăng.

-   Co vừa hoặc mạnh → huyết tương bị giữ lại ở cầu thận → huyết tương bị lọc nhiều hơn → áp suất keo trong mao mạch cầu thận tăng cao → lưu lượng lọc giảm dù P_H vẫn tăng.

-   Giãn tiểu động mạch đi làm giảm lưu lưọng lọc cầu thận

-   Tăng P_B gây giảm lưu lượng lọc

-   Lâm sàng : trong sỏi thận, sỏi niệu quản....

Ngoài ra lưu lượng máu tới thận chịu ảnh hưởng của các yếu tố sau:

·    Cơ chế tự điều hòa huyết áp tại thận

-   Giãn tiểu động mạch đến:

+     Lưu lượng lọc cầu thận giảm → tăng tái hấp thu Na⁺ và Cl^– ở quai Henle → [ion] ở macula densa giảm → tín hiệu làm giãn tiểu động mạch đến → lưu lượng lọc tăng về bình thường

-   Co tiểu động mạch đi:

+     Na⁺ và Cl^– ở macula densa giảm → tế bào cận cầu thận giải phóng renin → tạo angiotension II → co tiểu động mạch đi → lưu lượng tăng về bình thường

·    Thần kinh giao cảm

-   Chi phối tiểu động mạch đến, đi, và 1 phần ống thận

-   Kích thíhc nhẹ: không tác dụng

-   Kích thích rất mạnh → tiểu động mạch đến co rất mạnh, lưu lượng lọc có thể = 0

-   Kích thích kéo dài → lưu lượng lọc về bình hường do adrenalin giảm, hormone, và thay đổi [ion]

·    Hormone:

-   Hormone gây co mạch → giảm lưu lượng máu tới thận → giảm lưu lượng lọc: adre, noradre, angiotensin II, adenosin

-   Hormone gây giãn mạch → tăng lưu lượng máu tới thận → tăng lưu lượng lọc: PGE₂ và prostacyclin PGI₂

Bs.Hoàng Sơn